नवी दिल्ली : केंद्र सरकारने मंगळवारी एक मोठा निर्णय घेतला आहे.सरकारने पंतप्रधान कार्यालयाचे नाव बदलून ‘सेवातीर्थ’ करण्याची घोषणा केली आहे. यासोबतच केंद्रीय सचिवालय आणि राजभवन यांचे नाव बदलण्याचा निर्णयही घेतला आहे. यानुसार पंतप्रधान कार्यालयाचे नाव बदलण्यात आले असून पीएमओला आता ‘सेवा तीर्थ’ या नावाने ओळखले जाईल. तसेच केंद्रीय सचिवालयाचे नावही बदलून ‘कर्तव्य भवन’ करण्यात आले आहे. याशिवाय केंद्र सरकारने देशातील राजभवनांचे नाव बदलून ‘लोकभवन’ करण्याची घोषणाही केली आहे. यापूर्वी दिल्लीतील राजपथचे नाव ‘कर्तव्य पथ’ असे करण्यात आले होते आणि पंतप्रधान निवासाचा पत्ता आता लोक कल्याण मार्ग म्हणून ओळखला जातो.या बदलांच्या दरम्यान उत्तराखंड, पश्चिम बंगाल, तामिळनाडू यांसह देशातील ८ राज्यांनी आणि एका केंद्रशासित प्रदेशाने आपल्या राजभवनांची नावे बदलली आहेत. हे बदल गृह मंत्रालयाने जारी केलेल्या निर्देशांनंतर करण्यात आले.
मंत्रालयाच्या सूचनेमध्ये गेल्या वर्षी झालेल्या राज्यपालांच्या परिषदेत झालेल्या चर्चेचा उल्लेख करत सांगण्यात आले आहे की ‘राजभवन’ हे नाव वसाहतवादी मानसिकतेचे प्रतीक आहे.राज्यांचे राज्यपाल आणि केंद्रशासित प्रदेशांचे लेफ्टनंट गव्हर्नर यांच्या मुख्य सचिवांना पाठवलेल्या पत्रात, गृह मंत्रालयाने गेल्या वर्षीच्या राज्यपाल परिषदेतील सूचनेचा उल्लेख केला आहे. त्या सूचनेनुसार, ‘राजभवन’ या नावाऐवजी ‘लोकभवन’ ठेवण्यात यावे, कारण ‘राज’ हा शब्द वसाहती मानसिकतेला दर्शवतो.
गृह मंत्रालयाच्या निर्देशानुसार, “सर्व अधिकृत कामकाजासाठी राज्यपाल आणि लेफ्टनंट गव्हर्नर यांच्या कार्यालयांना ‘लोकभवन’ आणि ‘लोक निवास’ अशी नावे वापरावीत.” निर्देशांनंतर अनेक राज्यांनी आपल्या कार्यालयांमधून ‘राज’ हा शब्द काढून टाकण्यास सुरुवात केली आहे.पश्चिम बंगाल, तामिळनाडू, केरळ, आसाम, उत्तराखंड, ओडिशा, गुजरात आणि त्रिपुरा यांनी ‘राजभवन’चे नाव बदलून ‘लोकभवन’ केले आहे. लडाखच्या ‘राज निवास’चे नाव बदलून ‘लोक निवास’ करण्यात आले आहे. या यादीत आता आणखी एक राज्य सामील झाले आहे—राजस्थाननेही राजभवनचे नाव बदलण्याची घोषणा केली आहे.
मोदी सरकार भारतातील ब्रिटिशकालीन चिन्हे आणि परंपरा हटवण्याच्या दिशेने काम करत आहे. याअंतर्गत राजपथचे नाव कर्तव्य पथ करण्यात आले, सरकारी वेबसाइट्स आता सर्वप्रथम हिंदीमध्ये माहिती दाखवतात (इंग्रजी पर्यायासह), आणि बीटिंग रिट्रीट समारंभात ‘Abide With Me’ सारखी इंग्रजी गीते वाजवली जात नाहीत.
